Κόνταλι, Ζολτάν

(Zoltan Kodaly, Κέτσκεμετ 1882 – Βουδαπέστη 1967). Ούγγρος συνθέτης. Μουσικός με πρώιμο ταλέντο (μία ουβερτούρα του εκτελέστηκε το 1897), ολοκλήρωσε τις μουσικές του σπουδές το 1904. Παράλληλα σπούδασε φιλολογία και είχε μακρόχρονη και δραστήρια συνεργασία με τον Μπέλα Μπάρτοκ για την έρευνα και μεθοδολογική αξιοποίηση του ουγγρικού φολκλόρ. Οι συλλογές στοιχείων λαϊκού τραγουδιού διαφόρων χωρών (Ουγγαρία, Τσεχία, Ρουμανία, Βουλγαρία κ.ά.), από την πιο αυθεντική τους πηγή, αποτελούν το κύριο χαρακτηριστικό της τέχνης του Κ., ο οποίος ενώ αρχικά επηρεάστηκε από τον Ντεμπισί, αργότερα προσανατολίστηκε σε μία έκφραση περισσότερο λιτή και ρεαλιστική. Οι συνθέσεις του άλλοτε εκδήλωναν ένα χαριτωμένο χιούμορ (όπως στην όπερα Hάry Jάnos που ανέβηκε το 1926) και άλλοτε πάλλονταν από μια έντονη δραματικότητα, όπως διαφαίνεται σε όλα τα θρησκευτικής έμπνευσης έργα του, ιδιαίτερα στον Psalmus Hungaricus (1923) για τενόρο, χορωδία και ορχήστρα, στη Missa brevis και, τέλος, στο Requiem για τα θύματα των ουγγρικών γεγονότων το 1956, η εκτέλεση του οποίου όμως περιορίστηκε από τον συνθέτη στα όρια της πατρίδας του. Ουσιώδης για τη γενική ανάπτυξη του ουγγρικού μουσικού πολιτισμού είναι η διδακτική και οργανωτική δραστηριότητα του Κ. ως καθηγητή, διευθυντή, και αργότερα ως προέδρου του ωδείου της Βουδαπέστης. Σε αυτόν οφείλονται επίσης η αναδιάρθρωση των μουσικών σπουδών και η εισαγωγή της μουσικής στα σχολεία όλης της εκπαιδευτικής κλίμακας. Από το 1951 άρχισε την έκδοση του Corpus Musicae Popularis Hungaricae, μιας μνημειώδους συλλογής λαϊκών τραγουδιών, που περιλαμβάνει χιλιάδες κείμενα, επιστημονικά επιλεγμένα. Το έργο του συνθέτη συμπληρώνουν τρία κουαρτέτα (1904, 1909, 1918), μία σονάτα για βιολοντσέλο (1915), κομμάτια χορωδιακής και συμφωνικής μουσικής (μεταξύ των οποίων οι Χοροί του Μαροστσέκ και οι Χοροί της Γκαλάντα), καθώς και μία πλούσια παραγωγή από μελέτες και μονογραφίες. Ο Ζολτάν Κόνταλι, ένας από τους δασκάλους της ουγγρικής λαϊκής μουσικής, φίλος και συνεργάτης του Μπέλα Μπάρτοκ.